Α' ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ( στ. 437-575 )
2η ΣΚΗΝΗ ( στ. 495-541 ) Πρόσωπα:
Μενέλαος - Γερόντισσα
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ -
ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ ("μῦθος")
1) στ. 437-464 è Ο Μενέλαος και η αφιλόξενη γερόντισσα: ο διωγμός από το παλάτι, αλλά και οι
πολύτιμες πληροφορίες.
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Γιατί θυρωρός του παλατιού μια
γερόντισσα;
Γιατί μια αδύναμη, ηλικιωμένη
γυναίκα...
o μπορεί ως
γυναίκα να συμπονέσει έναν πεινασμένο ναυαγό
o μπορεί να
τον συμβουλεύσει να φύγει για να γλιτώσει
o δεν μπορεί να του ασκήσει βία, όπως θα έκανε
ένας χειροδύναμος φρουρός
o μπορεί να
του επιτεθεί μόνο λεκτικά, στην ουσία για να τον προστατέψει
o δεν θα τον καταδώσει
o υπηρετεί
τελικά τη δραματική οικονομία (βλ.
ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ)
Το παιχνίδι
ανάμεσα στο εἶναι και το φαίνεσθαι συνεχίζεται και περιπλέκει
καταστάσεις:
o ο Μενέλαος
νομίζει ότι έχει την Ελένη, ενώ έχει το είδωλό της (στ. 528-534)
o στη σκηνή
υπάρχει το σώμα του Μενέλαου, αλλά όχι το όνομά του (κανείς δεν
ξέρει ακόμα ποιος είναι)
o η
γερόντισσα φαίνεται σκληρή, είναι όμως συμπονετική
o ο Μενέλαος
φαίνεται να ζει ένα άθλιο παρόν, είναι όμως ένας ήρωας με λαμπρό
παρελθόν (κωμικοτραγικό)
ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Πώς προωθεί η σκηνή την εξέλιξη του μύθου;
o Η γερόντισσα δίνει πληροφορίες στο
Μενέλαο που προωθούν τον μύθο: (η Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο).
o Η σύγκρουση του Μενέλαου με μια γριά αδύναμη
γυναίκα συμπληρώνει την άθλια εικόνα του και επιτείνει την τραγικότητά
του.
o Από μια άλλη άποψη, είναι μια κωμική νότα
στο έργο.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ - ΥΦΟΣ ("λέξις")
αφηγηματικός
τρόπος: στιχομυθία (διάλογος κατά στίχο)
o λειτουργία:
αποτυπώνει την σύγκρουση και την ψυχολογική ένταση των προσώπων
v τραγική ειρωνεία: Ο
Μενέλαος αγνοεί πως η πραγματική Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο (στ. 528-9), όπως
αγνοεί ότι αυτός που κυνηγά ο Θεοκλύμενος είναι ο ίδιος (στ. 527)
αντιθέσεις:
o εἶναι ≠ φαίνεσθαι (βλ.
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ)
o γνώση
≠ άγνοια (βλ. ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ)
ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ - ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΑ ("ὄψις")
Πολλά είναι
τα στοιχεία έντονης εξωτερικής δράσης (κινήσεις, χειρονομίες)
που δηλώνονται μέσα στο κείμενο (στ. 495-6, 503, 514, 524)