Συνέντευξη της Σώτης Τριανταφύλλου στην Ιωάννα Σωτήρχου
Στο
βιβλίο «Θάνατος το ξηµέρωµα», που εκδόθηκε πριν από δύο χρόνια, η
συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου ασχολείται
µε τη θανατική ποινή στο μεσαιωνικό Λονδίνο αλλά και τη σηµερινή Φλώριδα. Και
στο πρόσφατο βιβλίο της «Συγχώρεση» επανέρχεται στο θέµα, τοποθετώντας τη δράση
στον αµερικανικό Νότο, δίνοντας την αφορµή για τούτη τη συζήτηση για τη
θανατική ποινή στην «αστυνοµοκρατούµενη θεοκρατία», όπως χαρακτηρίζει τις ΗΠΑ.
Γιατί η εµµονή µε τη θανατική ποινή;
«Ό,τι
δε συµβαίνει στο χωριό µας, δε σηµαίνει ότι δε μας αφορά. Ο
θεσµός της θανατικής ποινής, είναι ντροπή για το δυτικό πολιτισµό. Όπως
είναι αντιφατικό να επεµβαίνει ο πρόεδρος Μπους κατά μιας πράξης ευθανασίας,
πράγµα που συνέβη πρόσφατα (υπόθεση Σκιάβο), διότι δήθεν «η ανθρώπινη ζωή είναι
ιερή», ενώ την ίδια στιγµή στέλνει ανθρώπους στην ηλεκτρική καρέκλα, χώρια
βέβαια τα θύµατα των στρατιωτικών επεµβάσεων».
Ωστόσο
η εσχάτη των ποινών εφαρµόζεται κατά κόρον και στον υπόλοιπο κόσµο.
«Σε
χώρες όπως η Κίνα, το Ιράν κ.ά. η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη, αλλά οι
κυβερνήσεις τους δεν ισχυρίζονται ότι έχουν υιοθετήσει το χάρτη των ανθρωπίνων
δικαιωµάτων. Τα απολυταρχικά καθεστώτα σκοτώνουν µε συνοπτικές διαδικασίες
πολιτικούς κρατούµενους και αντιφρονούντες χωρίς ποινικό µητρώο. Όπως έκανε ο
Χίτλερ και ο Στάλιν. Όπως κάνουν πάντα οι δικτατορίες. Στις Ηνωµένες Πολιτείες
η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική, αλλά όχι λιγότερο φρικιαστική. Ενισχύεται
από το θρησκευτικό φανατισµό, τις επιταγές της Παλαιάς Διαθήκης, που αποτελεί
θεµελιώδες κείµενο για τους χριστιανούς φονταμενταλιστές¹, αλλά επίσης και από
το ρατσισµό, την κουλτούρα του µίσους και τη συλλογική φοβία για την
εγκληµατικότητα».
Στην περίπτωση των serial–killers, η
θανατική ποινή φαίνεται λιγότερο απαράδεκτη;
«Όχι, όχι και πάλι όχι. Η θανατική ποινή είναι
επίσηµο, κρατικό λιντσάρισµα, µια αποτρόπαιη διαδικασία στην οποία συµµετέχουν
δικαστές, δήµιοι, γιατροί, ηλεκτρολόγοι (που συντηρούν τις ηλεκτρικές
καρέκλες), δεσμοφύλακες, παπάδες, δικηγόροι, κυβερνήτες Πολιτειών κ.λπ. Το
σύστηµα της θανατικής ποινής είναι ένας ολόκληρος σκοτεινός κόσµος ο οποίος
εξάλλου στοιχίζει πολύ ακριβά στους φορολογούµενους. Η ποινή σε ισόβια είναι
«φτηνότερη», αλλά αυτό αποκρύπτεται από το κοινό, όπως αποκρύπτεται και το ότι
το αµερικανικό σύνταγµα απαγορεύει «σκληρές και απάνθρωπες τιµωρίες». Όσο για
τους serial-killers εξελίσσονται σε «serial» επειδή κανείς δεν τους σταµάτησε
νωρίτερα. Η αµερικανική κοινωνία αδιαφορεί πλήρως για τους ψυχοπαθείς, όταν
είναι φτωχοί και ταξικά περιθωριοποιηµένοι. Δεν υπάρχει ιατρική πρόνοια,
υπάρχει µονάχα «Έγκληµα και τιµωρία²». Οι εννιά στους δέκα εγκληµατίες που
εκτελούνται ανήκουν στα χαµηλότερα στρώµατα, στις κοινότητες των µαύρων, των
Πορτορικανών και των Μεξικανών».
Πώς εξηγείται η επαναφορά της στις
περισσότερες Πολιτείες;
«Η
αύξηση της εγκληµατικότητας στη δεκαετία του ’80 -η οποία οφειλόταν σε δεκάδες
κοινωνικούς λόγους- καθώς και ο νεοσυντηρητισµός και η ρηγκανοµική3
έδωσαν το προβάδισµα στις πιο σκοταδιστικές δυνάμεις της αµερικανικής
κοινωνίας. Αυτή τη στιγµή, οι ΗΠΑ πρέπει να θεωρούνται µια αστυνοµοκρατούµενη
θεοκρατία. Σε τέτοιο καθεστώς η θανατική ποινή φαίνεται σύµφυτη, «φυσική». Αυτό
δε σηµαίνει πως λείπουν οι αντιδράσεις. Αντιδράσεις υπάρχουν ακόµα και από
θρησκευόµενους (έτσι κι αλλιώς, οι άθρησκοι συνιστούν µικρή µειοψηφία) που
ερµηνεύουν το χριστιανισµό µε ανθρωπιστικό τρόπο».
Και οι Αμερικανοί πώς αντιδρούν, αν
αντιδρούν;
«Οι
Αµερικανοί αποβλακώνονται από την προπαγάνδα και αγνοούν τι συµβαίνει έξω απ’
την αυλή τους. Ζουν σε µια µεγάλη, αλλά επαρχιακή χώρα. Η στάση τους είναι
ανάλογη του ερωτήµατος «µα, πώς ασχολείσαι µε τη θανατική ποινή, αφού δεν είναι
εγχώριο πρόβληµα;». Παρ’ όλ’ αυτά, κάθε φορά που επίκειται η εκτέλεση κάποιου,
όπως συνέβη πριν από λίγες µέρες στην Πολιτεία της Ιντιάνα, γίνονται
κινητοποιήσεις µέχρι την ύστατη στιγµή. Μερικές φορές, πέντε λεπτά πριν την
εκτέλεση, ο κυβερνήτης, που παίζει το ρόλο του Θεού, παραχωρεί χάρη και ο
µελλοθάνατος σαπίζει στη φυλακή για το υπόλοιπο της ζωής του. Σηµειωτέον ότι ο
Τζορτζ Μπους, ως κυβερνήτης του Τέξας, δεν έδωσε ποτέ χάρη σε κανέναν».
Πιστεύεις ότι η θανατική ποινή
λειτουργεί παραδειγματικά;
«Ναι.
Από την ανάποδη. Οι κοινωνίες που εφαρµόζουν τη θανατική ποινή γεννούν όλο και
περισσότερους εγκληµατίες. Η νοοτροπία της εκδίκησης, η αναγνώριση του
δικαιώματος της εξουσίας να αφαιρεί -τελετουργικά- ανθρώπινες ζωές, οξύνει το
µίσος και αυξάνει την εγκληµατικότητα. Ακόµα και για όσους πιστεύουν στις δέκα
εντολές -πράγµα αυτόχρηµα4 γελοίο- στην περίπτωση αυτή παραβιάζουν
την έκτη: «Ου φονεύσεις»»
εφημ. Ελευθεροτυπία,
06/04/2005
1.
Φονταμεταλισμός= η τάση για επιστροφή στις πηγές
της θρησκείας, ο θρησκευτικός συντηρητισμός και η αντιπαράθεση προς τις
φιλελεύθερες και τις νεωτεριστικές τάσεις.
2.
«Έγκληµα
και τιµωρία»: Έργο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
3.
«ρηγκανομική»:
νεολογισμός που υπονοεί το νομικό σύστημα που εφαρμόστηκε την περίοδο της
προεδρίας του Ρ. Ρήγκαν.
4.
αυτόχρημα= όντως, πράγματι, εντελώς